Obchodzenie ustawowych wymogów dotyczących pracy w rzemiośle oznacza m.in. nieodprowadzanie składek podatkowych i ubezpieczeniowych na rzecz pracownika. Stanowi to nieuzasadnione i niezgodne z prawem czerpanie korzyści finansowych przez pracodawcę kosztem pracowników, którzy nie otrzymują podstawowego i wymaganego pakietu świadczeń. Zatrudnianie pracowników na czarno, czyli bez odpowiednio sformułowanej umowy na piśmie oraz bez zgłoszenia faktu ich zatrudnienia w odpowiednich instytucjach, niesie ze sobą konsekwencje zarówno natury prawnej, jak i finansowej.
Prowadzenie prac rzemieślniczych bez zarejestrowania w Izbie Handlowej stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny do 10 000 € (zgodnie z rozporządzeniem o rzemiośle) i może prowadzić do zamknięcia zakładu pracy, w którym to uchybienie zostanie zarejestrowane. Natomiast jeżeli w trakcie postępowania kontrolnego, prowadzonego przez przedstawiciela odpowiedniej jednostki uprawnionej do przeprowadzenia inspekcji, stwierdzone zostanie nielegalne zatrudnianie pracowników, wówczas na pracodawcę może zostać nałożona grzywna w wysokości do 50 000 €. Kontrole mające na celu wyeliminowanie niezgodnych z prawem form zatrudniania przeprowadzane sa przez miasta, gminy i główne urzędy celne.
Podstawą prawną walki z pracą na czarno i nielegalnym zatrudnieniem jest ustawa o zwalczaniu pracy na czarno (Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz SchwarzArbG). Ustawa ta zawiera definicję czym jest praca na czarno.
Definicja pracy na czarno:
Pracę na czarno prowadzi ten, kto z powodu świadczonej usługi lub wykonywanej pracy:
- nie spełnia jako pracodawca obowiązku zgłoszenia, odprowadzania lub ewidencjonowania składek na ubezpieczenia społeczne,
- nie wywiązuje się ze swoich obowiązków podatkowych jako podatnik,
- jako odbiorca świadczeń socjalnych nie spełnia obowiązku powiadomienia odpowiednich dostawców usług społecznych o rozpoczęciu zatrudnienia,
lub kto jako dostawca usług lub prac:
- nie dokonuje wymaganej rejestracji w Izbie Handlowej,
- prowadzi wymagające pozwolenia rzemiosło jako samodzielną działalność bez obowiązkowego wpisu w Izbie Handlowej.
Do pracy na czarno nie dochodzi natomiast w przypadku świadczenia usług i prowadzenia prac, które nie są nakierowane na zysk, a ponadto prowadzone są:
- przez członków rodzin w rozumieniu § 15 Kodeksu Podatkowego (AO) lub “partnerów życiowych”,
- grzecznościowo,
- w ramach pomocy sąsiedzkiej,
- samodzielnie.
Zadania i kompetencje Kontroli Finansowej
Urzędy administracji sprawdzają zgodnie z § 2 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu pracy na czarno:
- przestrzeganie obowiązku dokonania zgłoszenia ubezpieczeń społecznych przez pracodawcę, zgodnie z § 28a Kodeksu społecznego IV (SGB IV),
- zgodność prowadzenia prac z wymogami Kodeksu społecznego II i III (SGB II i III) oraz ustawy o niepełnym wymiarze czasu pracy w wieku przedemerytalnym,
- ewentualne występowanie nadużyć w związku ze świadczeniem usług,
- informacje dostarczane przez pracodawcę w związku ze świadczeniem usług zgodnie z Kodeksem społecznym (SGB III)
- zgłoszenie, przez pracodawców niektórych branż, daty rozpoczęcia stosunku pracy, nie później niż przy jej faktycznym rozpoczęciu, do niemieckiego funduszu emerytalnego, tzw. Sofortmeldung,
- przestrzeganie warunków pracy pracowników delegowanych przez pracodawcę zgodnie z ustawą o delegowaniu (Arbeitnehmerentsendegesetz),
- posiadanie przez pracowników zagranicznych niezbędnych zezwoleń na pracę lub pobyt,
- przestrzeganie obowiązków podatkowych.
Tzw. “wnioski o zbadanie” obejmują zazwyczaj stwierdzenie statusu pracodawcy, zleceniodawcy lub pracownika. Dlatego w stosunku do osoby, która podaje, że działa na własny rachunek, można dokonać kontroli i sprawdzić, czy nie jest ona rzeczywiście zatrudniona.
Zagraniczne firmy nieposiadające oddziału w Niemczech, tymczasowo lub okazjonalnie świadczące usługi, są zobowiązane do zarejestrowania się we właściwej Izbie Rzemieślniczej (zgodnie z załącznikiem A do Ustawy o rzemiośle). Przed pierwszym świadczeniem usług, czynności te należy zgłosić w formie pisemnej w Izbie właściwej ze względu na miejsce prowadzenia prac. W przypadku prowadzenia działalności przez dłuższy okres, zgłoszenie powinno być powtórzone co 12 miesięcy. Izba wyda wówczas potwierdzenie, z którego wynika, czy warunki do świadczenie usług zostały spełnione.